سنڌ لڏيل هندو -- “ننڊي کنڊ جو ننڌڪڻو قوم”

 

پهتاسين ڪيڙهي ماڳ وڃي ڇاپُڇي ڪندي

هان، ڏس ته هن سفر ۾

لنگھياسين ڪٿئون ڪٿئون

سنڌ کي ڪون ڇڏائي ڪو سگھي

سنڌين کان

سنڌُ سنڌين ۾ وسي

سنڌُ هتي، سنڌُ هُتي

هي سٽيون مهان سنڌي ڪوي شري نارائڻ شام پاران هڪ ايڙهي وقط لکي ويون هئون جڏهن سنڌ جا شهرءَ هندن کان کسيا ويا هئا ۽ هو پنهنجي ئي ملڪ مان جلاونتي ٿي هندستان ۾ ڌر ڌر جا ٿاٻا کائڻ لاءِ مجبور ٿي پيا هئا. هي سٽيون ان لاءِ به احمِيت ٿيون رکن ڇا ڪاڻ ته اهي سٽيون ڪوي پنهنجي آجمودي سان لکيون هئيون. ورهانڱو سنڌي هندن ۽ خاص ڪري لوهاڻيون جي هر تبڪعي کي ڄڻ جڙ کان جھنجھوري ڇڏيو. دلچسپ ڳاله ته اها آهي جي ايڙهي رايا وچار رڳو ليکڪن يا ڪوين جا ئي نه پري عام سنڌين جا پڻ هئا. ورهانڱي جو ڌڪ سنڌي هندن لاءِ  ايترو جبردست هو جي کين نه ته سنڀلڻ جو معڪو ملو ۽ نه ئي وقط. اهو هڪ وڏو سبب هو جنهن جي هلندي هندو سنڌي هر شيءِ ۾ هڪ سنڌ کي ساريندا هئا .

سنڌ مان هندن جي لڏپڻ نسبت هڪ اهم ڳاله اها به آهي ته جڏهن هندنستان جي مسلمانن 1954 ۾ ئي پنهنجي لڏپڻ نمبيري ڇڏي هندن لاءِ اهي اڄ به ڪنهن نه ڪنهن سورت  ۾ موجود رهي آهي. هندن جي لڏپڻ نسبت اهو گور ڪيو ورو آهي ته ع1947 کان ع1954 تائين واري لڏپڻ جي ڀيٽ ع1965 کان پوءِ واري لڏپڻ ۾ ايڙها ججبا ورلي ئي نظر ايندا آهن. اهي به ڌيان ۾ رکجي ته جيئن جيئن وقط گزريندو هو سنڌ جي هندون جو هُبُ سنڌ سان گھٽي نه گھٽي هندستان سان ضرور وڌيو آهي. ممڪن آهي ته پڇاڙِ جي 65 سالن کان هلندڙ سنڌي هندون سان ظلم سنڌي هندن ٿوڙي مسلمانن ۾ وڇاٽيون وڌايون آهن جيڪي وقط سان گھٽڻ بجاءِ وڌيون ئي آهن.

هندستان ۾ جيڪر سنڌي ساهته جي پسمنظر سان ڏسجي ته ع1947 کان ع1954 جي لڏپڻ جي ڀييٽ ۾ ع1965 جي لڏپڻ بابت نه جي برابر لکيو ويو آهي. ع1947 جي لڏپڻ مهل جيتوڻيڪ سنڌ جي شهرن ۾ رهندڙ هندن جي نشانو بڻيايون ويو جنهن ۾ وڏو ڪردار مهاجرن ۽ سنڌي مسلمانن سياستدانن جو هو. پر 1965 کان پوءِ هندن جي هر تبڪعي لڏپڻ ڪئي آهي.

دلچسپ ڳاله ته اها آهي ته ع1965 کان پوِ واري لڏپڻ نه ته مهاجرن سبب ٿي ۽ نا ئي ان لڏپڻ ۾ رڳو لوهاڻن پارا ٿي. ان لڏپڻ ۾ وڏو ڪردار سنڌ جي مير پير وڏيرن ڌاڙيل جي مدد سان ادا ڪيو  جنهن جي مار سنڌ جي لڳ ڀڳ هر هندو تبڪعي پئي سٺي  ڇا لوهاڻا، ڇا ڀيل، ڇا ميگھوار ته ڇا سوڍا راجپوت. ع1965 جي لڏپڻ ۾ ٻه اهم نالن ۾  اڳوڻي نائب ريل وزير لڇپڻ سنگھ سوڍا ۽ ڪوي هري دلگير شامل هئا. مطلب ته سوڍن کان لوهاڻن تائين ۽ لاڻڪاڻي کان ٿر پرڪار تائين ڪنهن کي ڪون بخشيو ويو. جڏهن ايڏيون ويو شخشتيون کي لڏڻو پوي ته عام سنڌي هندن جي ڪيڙهي ميار آهي.

۽ ٿيو به ڪجه ايئن ئي. ع1971  (جڏهن هندستان جي فوج ٿر ۾ ري آئي) ۾  ڪچڇ ٿوڙي جيسلمير ۾ لڳ ڀڳ لک کن سنڌي هندو لڏپڻ ڪري پهتا  . هنن کي تنهن مهل جي اندرا گانڌي جي حڪومت  جام دڙڪا ڏنا ته جيڪر اوهان موٽي ڪون ويا ته اوهان کي جيلن ۾ پوڙيو وينندو ۽ ايتجاج ڪيو ته اوهان تي ڳوليون تائين هلائي ٿيون سگھجين . پر ان جي باوجود ع1971 ۾ لڏي آيل هندو سنڌ ڪون موٽي ويا . سنڌ ۾ موٽي وڃڻ جو خوف کين موٽڻ نه ڏنو. سندن لاءِ موٽي وڃڻ ممڪن به ڪون هو. مهينن بعد هندستان حڪومت نيٺ ان لک کن هندن کي ناگريڪتا ڏني جيڪي نيٺ راجسٿان ۽ ڪچڇ ۾ هميشا لاءِ  وسيا.

بهرآل جيستائين ڳاله ع1971 کان پوءِ جي لڏپڻ جي اچي ٿي ته سنڌ لڏيل هندو ايترا خوش قسمت ناهن رهيا. شهريت ملڻ اوکي ٺاهي وئي. شهريت جي ڪانون ۾ اجايا فيربدل ڪيا ويا جنهن جي مار لڏندڙ هندو پيو سٺي.

ع1971 کان پوءِ واري لڏپڻ جي نسبت هڪ نالو جيڪو سڀنن کان اڳواٽ ٿو اچي سو آهي سيمانت لوڪ سنگھٽن ۽ سندس سدر هندو سنگھ سوڍا جو. سيمانت لوڪ سنگھٽن (يا پاڪ وسٿاپت سنگھ) جو وجود 1990 ڌاري سنڌ جي ٿر پرڪار مان اڳوڻي نايب ريل وزير لڇمڻ سنگھ سوڍا جي ڀائيٽي هندو سنگھ سوڍا  وڌو . ع1990 کان اڄ تائين سيمانت لوڪ سنگھٽن شري هندو سنگھ سوڍا جي سربراهي ۾ هجارن جي تعداد ۾ ڀيل، ميگھوار، سوڍن کي هندستان ۾ وسڻ ۾ مدد ڪئي آهي. اهو ئي نه پر سنڌ جي پوئيتي پول جاتيون کي ناگريڪتا ڏيئارڻ، ڊگھي ارسي جا ويزا ۾ مدد ڪرڻ وغيرا شامل آهن .

سمانت لوڪ سنگھٽن وقط بي وقت پبليگ هيئريگ جو بندوبست پڻ ڪرائيندي رهي آهي جنهن ۾ هندستان ۾ ڄاتل سڃاتل هستيون کي گھرائيو ويندو رهيو آهي جيئن کين سنڌ لڏيل پاڪستاني هندن بابت پڻ ڄاڻ هجي ته هو ڪيڙهي تڪليفيون ۾ آهن يا سنڌ ۾ کين ڪيڙهي نموني جا ظلمن کي منهن پيو ڏيئڻو پوي .

پر مهيني جي ويهين تاريخ عالمي پناگري ڏنهن هئڻ سبب جوڌپور ۾ ايڙهي هڪ عام سڀا يا پبليڪ هيئريگ جو بندوبست ڪيو ويو جنهن به شرڪت ڪندڙن ۾ راجاستان بار ايشوشيئشن جي ايديدارن کان سواءِ راجستان جي سماج سيوي سنسٿا جي ايديدار ڪويتا شري واستو پڻ موجود هئي جنهن ويجھڙائي ۾ سنڌ مان ٿي آئي هئي.

ان عام جلسي ۾ اڳواٽ سنڌ لڏيل پاڪستاني هندن پنهنجي تڪلفيون جو پيان ڪيو جيڪي ڪجه هن  ريت هئون

1.     راجسٿان جو ويزا نه ملڻ

ان جلسي ۾ گھڻن ان ڳاله جون ڏانهنيون ڪيون ته سائين اسان جٿي جي ويزا ۾ ڄاڻي واني شاجش تهت راجسٿان جو ويزا نه پيو ڏنو وڃي. اسين راجسٿان لاءِ ويزا جون منٿا ڪيو پر ملي هريدوار  جو. هاڻي اسين نيا هن ملڪ ۾ وري سنڌ مان اچڻ کان اڳ اسان وٽ ڏيئي وٺي تمام ٿوڙا روڪ هجن. اسين غريب هارين وٽ ايرترو ته پيسو ناهي جي اسين هندستان ۾ ڪنهن به هند وسي سگھئون. اسان جا مٽ مائيٽ سڀ راجسٿان ۾ ۽ اسين اتر هندستان ۾ ٿاٻا کائون !!!

2.     لڏندڙ هندن جي ٻارن جي تعليم بند ٿي وڃڻ

ان جلسي ۾ ايڙها به واڪعا ٻڌڻ ۾  آيا جتي هندستان ۾ لڏڻ سبب ڀيل، ميگھوار وغيراه جي بارن جون پڙاهيون اڌ ۾ ئي بند ٿي ويون. هڪ سنڌ لڏيل شاگردياڻي جو چوڻ هو ته هندستان سرڪار پوئيتي پول هندو جاتيون لاءِ نوڪرون ۾ تڪيون مهفوظ ٿي رکي. اسڪون ٿوڙي ڪاليجن ۾ امر ٿوڙي فيسن جي لهاز کان سهولتيون پئي ڏي پر اهو سڀ اسان کي تيستائين ڪون ملي جيستائين  اسان کي هندستان جي شهريت نٿي ملي. شهريت ملڻ ۾ ته ڏه ڏه سال ٿا لڳن تيستائين ته اسان جي پڙهائي جي امر به نبري وڃي. اسين هندو ڇوڪريون سنڌ ۾ اغوا ٿيئڻ جي ڊپ کان تعليم ڪون وٺي سگھئون  ۽ هت هندستان جي ڪانون سبب اسين تعليم کان مهروم رهجي وئون. اسان جي منٿ آهي ته حڪومت اسان جي مدد ڪري. اسان جي ڏکن کي سڏُ ڏي.

3.     لڏندڙ هندن لاءِ گھمڻ  فرڻ جي باپنڌي

ان عام جلسي ۾ ايڙها به پاڪستاني هندو هئا جن جو چوڻ هو اسين هندو اهو سمجھي هندستان لڏي آياسين جي هندستان اسان جو ملڪ آهي. اسان کي جتي وڻيندو اسين اتي وسي سگھنداسين ، پر هت اچي ڏسئون ته حالت يڪدم اڀتر آهي. اسان کي پنهنجي الاڪي جي ويه (20) ڪوه پري به وڃڻ لاءِ حڪومت کان موڪل ٿي پئي وٺڻي پوي ۽ جيڪر اسين ايئن ڪنهن مجبوري جي تهت ته  اسان کي جيلن ۾ پوڙهيو پيو وڃي. (ايڙها مسئلا هڪ نه پر جام هئا  جن ۾ ڪو هندو پنهنجي مٽ مائيٽ وٽ گمي شادي سانڱي سندن رهائيش جي شهر کان ٻاهر وڃڻ سبب هراست ۾ ورتو ويو هو. ايڙها مسئلا لوهاڻن لاءِ به مسيبت جا سبب بڻجن ٿا پر جتي لوهاڻي پيسن جي ذور تي نجات پائن ٿا اتي پيسو نه هجڻ سبب هو ڀيل ، ميگھوار هوالات جا چڪڪر ٿو کائي. !!!!)

4.     سنڌ ۾ هندن سان ٿيندڙ ڪهر

ان جلسي ۾ سنڌ مان ويجھڙائي ۾ 171 هندن جو جٿو (جن ۾ ڀيل توڙي ميگھواڙ هئا) هندستان گني ايندڙ  شري چيتن داس سنڌ ۾ هندن تي ٿيندڙ ظلمن جي ڳاله ڪئي جنهن سبب اها لڏپڻ ٿئي پئي.

چيتن داس ٻُڌايو ته ڪيئن اندروني سنڌ ۾ هندن تي ظلم پيا ڪيا وڃن. هو خاص ڪري ان ڳاله جو ذڪر ڪيو ته هيئن هندن کي پنهنجي درم موجب گزاري ويلن جو اگني سنسڪار به ڪون ٿا ڪرائي سگھن . جنهن سبب هو  لاشن کي دفنائن ٿا. لاشن جي دفنائڻ لاءِ به کين ڌر ڌر جا ٿاٻا ٿا کائڻا پون. هون ان ڳاله جو به ذڪر ڪيو ڪيئن هڪ نائين ورهيون جي نينگر جي دفنائل لاش کي مٽي اندران ڪڏي ٻاهر فٽو ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي وئي. مطلب ته هندن سان وير نه رڳو جيتي جيءُ پئي ٿئي پر هن دنيا کان گزاري وڃڻ کان پوءِ به!!!!. هنن ان ڳاله جو به ڏس ڏنو ته ڪيئن ڀيلن جي ٻارنر کان سنڌ جي اسڪولن ۾ ماستر تعليم ڏيئڻ ته پري ساڻس اسڪولن جا ڪاڪوس ساف ڪرائيندا آهن. هو ڇون ته ڀيل ٿي تون پڙهي ڇا ڪندي !!!

(اسان کان جيڪر وسري نه ويو هجو  ته چيتن داس ڪجه مهينن اڳ ٽينڊي الهار مان 171 جو جٿو سنڌ مان پنهنجي رهبري ۾ لڏائي آهو هو. لڏپڻ ڀلي ئي لوهاڻن جي ٿئي يا دليت سنڌين جي ڪڏهن به سهولي ناهي ٿيندي آهي. هڪ پاسي پير مير وڏيري جا ظلم ته ٻئي پاسي لڏو ته سنڌي مسلمانن جون اقليت ٿي وڃڻ جو کوف سبب لڏپڻ ۾ تڪلفيون.)

هندستان پاڪستان جون سرهديون 1954 ۾ نهرو لياڪت جي ٺاه سان بند ڪيون ويون. ان کان اڳ 1950 ۾ بنگلاديش واري الائيڪي ۾ ٿيئن فسادن اهو ثابت ڪري ڇڏو ته پاڪستان ۾ هندن جي عزت آبري سلامت ناهي رهندي. ۽ ٿيو به ڪجه ايئن. 1950 جي فسادن مهل لڏي آيل هندو ڪڏهن موٽي ڪون ويا. وري ع71 جا هندن تي ڪتلي عام اهو پڌرو ڪري ڇڏيو ته هندن جو پاڪستان ۾ حياتيو ڪنهن به سورت ۾ مهفوظ ناهن. ع1971 جو ڪهر ته ع1947 کان به وڏا هئا. !! ٻي پاسي پاڪستان پاسي لياقت علي خان کان جيترو پڳو هون هندنتان ۾ مسلمانن سنڌ وسايا ۽ اهو سلسلو تيستائين جيستائين لياقت کي ان ڳاله جي دلڄاءِ ڪون ٿي. هڪ پاسي هندستان مان مسلمانن ڀئيا وسايا ويا ٻئي پاسي هندن کي سنڌ مان حيڪالي ڪڏڻ ۾ ڪا به ڪسر ڪون ڇڏي وئي. هندن جون مسلڪتيون تائين وڪرڻ غير ڪانوني ڪيو ويو !!!

بهرآل هن جلسي ۾ ڪنهن به نهرو لياقر ٺاه جي ڳاله ڪون ڪئي جنهن جو مقصد ئي هو هند ۽ پاڪ ۾ ٿوڙائي واري قومن جي عزت توڙي آبرو کي مهفوظ رکڻ. جيڪي به مهمان موجود هئا تن جي ناراجگي پاڪستان کان وڌي  هندستان سرڪار سان هئي جيڪا سندن ليکي سڀ ڪجه ڄاڻي به ماٺ آهي.

سچ پچ جيڪر ڏسجي ته ايڙهي به ڳاله ناهي جي هندستان حڪومت کي سنڌ ۾ هندن تي ٿيندڙ ظلمن جي ڄاڻ ناهي.جا کان هندستان پاڪستان جون سرهديون بند ٿيو آهن تان کان هندستان سنڌ مان لڏي آيل هندن جا ويزا رڳو ان شرت تي وڌايا آهن جي هندن تي پاڪستان ۾ هڪ هندو هئن سبب ظلمن جو شڪا پيو بڻايو وڃي. پر ان سڀ حقيقتن جي باوجود ناگريڪتا جي ڪانون ۾ فير بدل ڪيو ويو. ناگريڪتا ڏيئڻ جو ارصو پنج سالن کان وڌائي 7 سال ڪيو ويو. ناگريڪتا جي فيس پڻ وڌائي وئي. سنڌ جي ٿر پرڪار جا هندو جن جا مٽ مائيٽ جيسلمير، باڙميڙ، ڪچڇ ۾ ٿا رهن تن کي سرهد الاڪي ۾ وسڻ کان روڪيو ويو. جيستائين ناگريڪاتا ملي تيستائين سندن رهائيش جي شهر کان 20 ڪوه پري وڃڻ لاءِ به ڌار موڪل وٺڻ جيڙها اجايا ڪونون ٺاهيا ويا. وري جيڪر ڪنهن مجبوري ۾ به پنهنجي شهر کان ٻاهر ويو ته پوليس جو ڏچو سا ڌار آفت

هندستان حج تي ويندڙ مسلمانن لاءِ سبسڊي ڏي. لکن جا لک مسلمانن ان جو فائيدو وٺي حج تي وڃن پر پاڪستان جا هندو ويزا لاءِ سالن جا سال ترسن ايئن ڇو ؟ عام رواجي ويزا ته هندستان حڪومت مسڪين ماڻهو جي وس کان ٻاهر اڳي کي ڪري ڇڏيا آهن. هاڻي هندو يا ته ظلم سهي يا وري ان کان نجات پائڻ لاءِ مجبور ٿي اسلام ڌرم  اپنائي.!!!

هندستان پاڪستان جو ورهانڱو دين ڌرم ۾ ٿيو. هندستان جي حڪومت ڀلي ان جو ڪيڙهو به نانءُ ڇون نه ڏي پر هقيقت ته اها ئي آهي ته دين درم جي نالي هن ملڪ جا ٻه ٽڪر ڪيا ويا. وري زمين جو به ورهانڱو هڪ جيڙهو ڪون ٿيو. آسام توڙي بهار  ۾ جڏهن ته مسلمانن ايلائيڪا به هندستان ۾ رکيا ويا  سنڌ جنهن به 30 سيڪڙو آبادي هندن جي هئي تنهن  کي پاڪستان جي هوالي ڪئي وئي. هاڻي هندستان ۾ مسلمان کي ته ڪا به تڪليف ڪون ٿي پر سنڌ جا هندو اڄ تائين رت جا ڳوڙها ويٺا هارن . هندستان ۾ نبا ڪنهن صوبي جي ته سنڌ ۾ هندو هئڻ جي سڄا پيا سٺن . ورهاڱي مهل هندستان جا اڳوان  مسلمان الائيڪا هندستان ۾ رهجي وڃڻ کي  پنهنجي وڏي قاميابي ڇون نه سمجھن سنڌ جي هندن جي ته نثل ئي تباه ٿي وئي.

ان جلسي ۾ موجود مهمانن پڻ پنهنجي ويچار رکيا جنهن ۾ اهم هئا شري شريواستو جو ڪي راجستان بار ايشيشن جا سدر پڻ هئا. سندس ويچار بلڪل صاف هئا ته پاڪستان ۾ هندو ڪون رهي سگھندا ڇا ڪاڻ ته حالتون اتي هندن جي رهڻ جيڙهو نان. وري پاڪستاني هندن لاءِ مسئلو اهو آهي ته هندستان جا ڪانون به سندن ساٿ ڪون ٿا ڏيئن سو ان لڏي آيل هندن لاءِ واٽ هڪڙي ئي آهي ته هو ڪانون جي دائيري کان ٻاهر جي لڙائي لڙن ، ڪانون کي فيرڻ لاءِ جدوجهد ڪن. اسين اوهان کي پوري مدد ڪنداسين. پر لڙائي ته اوهان کي لڻڙي آهي. اوهان جو ساٿ هندو سنڌ سوڍا به ڏيندو ته مان به ڏيندس. اوهان وڏي لڙائي لاءِ تيار هجو.

ان جلسي جي پڇاڙيءَ ۾ سوال جواب جو به سلسلو هليو جنهن ۾ سنڌ لڏيل هندن موجود مهمانن کا سوال جواب پڇيا . ڇو ته مان به ان جلسي ۾ ڪوٺايل هوس سو مون کان به هڪ اهم سوال ڪيو ويو جيڪو مان سمجھاٿو ته ضروري پڻ هو . سيمانت لوڪ سنگھٽن جي هڪ ڪاروڪنن پارا سوال اهو هوته “اسين ته سنڌ جا آهيون، سنڌي پڻ آهيون، سنڌ ۾ هر ڪو پيو هڪ جيڙها ظلم سهي پوءِ ايئن ڇو آهي ته اسان جي سار لهڻ هندستان جو به سنڌي اڳوان ڪون پهتو؟ جڏهن اڻ سنڌي اڳوان اسان جي سار لهي ٿا سوال سگھن ته پوءِ هندستان جي سنڌي اڳوانن جي ڪيڙهي مجبوري آهي؟”

ان سوالن جو جواب دراصل مون وٽ به صحي  ريت  ناهي ته اسان لوهاڻن سنڌين جو ايڙهو وهنوار ڇو آهي ؟ ڇو اسان ۾ پنهنجي پوئيتي ويل جاتيون بابت ايڙهي بيروکي آهي ؟ دليت ته هر هندو قوم ۾ آهن پوءِ سنڌ لڏيل ڀيل ميگھواڙ ٿوڙي ٻين جاتيون سان ايڙهو وهنوار ڇو ؟ مان ڀانيان ٿو هندستان ۾ سنڌين جي اها وڏي ۾ وڏي چنوتي آهي ۽ جيڪر اسان ان جاتيواد جي گجرات جي سلجھاءِ وياسين ته اسان سنڌين جي هندستان ۾ ايتري ته تعداد ضرور ٿي پوندي ته هتئون جا سياسي اڳوان چونڊن مهل اسان جي درن تي هوندا ۽ جيڪر اسين گڏ نه ٿي سگھياسين ته يقينن اسان لوهاڻا سنڌي سياسي پارٽيون جي اڳيان پنهنجي حقن جون منٿان ڪندي رهجي وينداسين هت ڪجه نه اچڻو آهي ڇا ڪاڻ ته جموريت ۾ ووٽن جي سگھ سڀني کان وڏي ٿيندي آهي. ووٽ آهن ته حق آهن....نه ته ڪجه به ناهي. بدقسمتي سان اسان ان لاءِ اڃا به تيار ناهيون